Các bước xác định trạng thái lai hóa và dạng hình học của phân tử hữu cơ

Để xác định trạng thái lai hóa của C, O, N và dạng hình học của phân tử hữu cơ đơn giản cần làm như  sau:

Bước 1: Viết công thức cấu tạo khai triển của phân tử.

Bước 2:

a) Nguyên tử  (C, N, O) nào chỉ có liên kết đơn thì ở trạng thái lai hóa sp3.

b) Nguyên tử (C, N, O) nào có 1 liên kết đôi  thì ở trạng thái lai hóa sp2.

c) Nguyên tử (C, N, O) nào có 1 liên kết ba hoặc 2 liên kết đôi thì ở trạng thái lai hóa sp.

Bước 3:

a) Nguyên tử (C, N, O) ở trạng thái lai hóa sp3  khi  liên kết với 4 nguyên tử khác thì sẽ  là tâm của tứ diện mà 4 nguyên tử kia là 4 đỉnh; khi liên kết với 3 nguyên tử khác thì sẽ  là 1 đỉnh của chóp tam giác mà 3 nguyên tử kia là 3 đỉnh khác; khi liên kết với 2 nguyên tử khác thì sẽ  là  đỉnh của 1 góc mà 2 nguyên tử kia nằm trên 2 cạnh của góc.

b) Nguyên tử (C, N, O) ở trạng thái lai hóa sp2 khi  liên kết với 3 nguyên tử khác thì sẽ  là  tâm của 1 tam giác mà 3 nguyên tử kia là 3 đỉnh; khi liên kết với 2 nguyên tử khác thì sẽ  là  đỉnh của 1 góc mà 2 nguyên tử kia nằm trên 2 cạnh của góc..

c) Nguyên tử (C, N, O) ở trạng thái lai hóa sp khi liên kết với 2 nguyên tử khác thì sẽ ở giữa 2 nguyên tử kia  trên một đường thẳng.

D&3H

Theo GS.TS Nguyễn Hữu Đĩnh – Khoa hóa ĐHSP Hà Nội